W dniu 8 maja 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-324/23, znanej jako sprawa Myszak. Orzeczenie to dotyczyło przymusowej restrukturyzacji banków oraz uprawnień konsumentów w zakresie uzyskiwania zabezpieczeń od sądów, gdy kredyty były kwestionowane jako nieważne. Wyrok ten ma duże znaczenie dla ochrony praw konsumentów w kontekście restrukturyzacji banków oraz dla polskiego systemu prawnego.
Kontekst sprawy
Sprawa Myszak dotyczyła sytuacji, w której konsumenci kwestionowali umowy kredytowe z powodu nieuczciwych klauzul. W kontekście przymusowej restrukturyzacji banków pojawiło się pytanie o możliwość zawieszenia spłat kredytów oraz o zabezpieczenia, które mogą przysługiwać konsumentom, gdy sądy rozpatrują ich wnioski.
Wyrok TSUE
W orzeczeniu Trybunał stwierdził, że konsumenci mają prawo do zabezpieczeń w postaci zawieszenia spłat kredytów, które uznają za nieważne. Trybunał podkreślił, że sądy krajowe powinny rozpatrywać takie wnioski, uwzględniając interesy konsumentów oraz zasady ochrony ich praw. Brak możliwości uzyskania zabezpieczeń naruszałby fundamentalne prawa konsumentów i zasady równego traktowania.
Polskie orzecznictwo
W kontekście wyroku TSUE warto przywołać dwa istotne orzeczenia polskich sądów dotyczące przymusowej restrukturyzacji banków oraz zabezpieczeń dla konsumentów.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2024 r. sygn. akt III CZP 5/24
W tej uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że postępowanie sądowe z powództwa kredytobiorcy będącego konsumentem o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z umowy kredytu, prowadzone przeciwko bankowi, co do którego w toku postępowania ogłoszono upadłość, nie jest sprawą „o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości” w rozumieniu art. 145 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, a tym samym może być podjęte z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję syndyka.
Sąd Najwyższy uznał również, że asumptem do podjęcia postępowania przez Sąd Apelacyjny był zgłoszony przez powodów wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego przez określone unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania, sprowadzające się do wstrzymania płatności dalszych rat kredytu. Należy zatem zauważyć, że na gruncie prawa krajowego dopuszczalność podjęcia postępowania o ustalenie z chwilą ustalenia osoby syndyka pozostaje bez wpływu na wynikające z Prawa upadłościowego rygory związane z dopuszczalnością udzielania zabezpieczeń (art. 43 i art. 146 ust. 3 PrUpad).
Znaczenie wyroku TSUE
Wyrok TSUE w sprawie C-324/23 ma ogromne znaczenie dla polskiego systemu prawnego oraz dla praktyki ochrony konsumentów w kontekście kredytów. Trybunał podkreśla konieczność zabezpieczeń dla konsumentów, co wzmacnia ich pozycję w sytuacji restrukturyzacji banków. Orzeczenie to wpisuje się w szerszy kontekst działań Unii Europejskiej na rzecz harmonizacji przepisów dotyczących ochrony konsumentów w krajach członkowskich.
Podsumowanie
Wyrok TSUE w sprawie C-324/23 [Myszak] stanowi istotny krok w kierunku wzmocnienia ochrony praw konsumentów w Unii Europejskiej. Kładzie nacisk na zabezpieczenia, takie jak zawieszenie spłat kredytów, co jest zgodne z dotychczasowym orzecznictwem polskich sądów. Dzięki takim orzeczeniom, jak wyrok TSUE oraz wyroki polskich sądów, konsumenci zyskują większą pewność swoich praw. Warto obserwować, jak te wytyczne będą implementowane oraz jakie dalsze kroki podejmą polskie sądy i ustawodawca w celu skutecznej ochrony konsumentów.
