Kwestia oceny postanowień dotyczących klauzul indeksacyjnych
Sąd Najwyższy w dniu 28 kwietnia 2022 r. wydał uchwałę (III CZP 40/22), w której uznał, że:
Sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 3851 k.c.
Powyższa kwestia budziła pewne wątpliwości w orzecznictwie. Problemem dla sądów było ustalenie, czy ostanowienia umowy kredytu indeksowanego gwarantujące bankowi swobodne, o ile nie dowolne, ustalanie kursów waluty indeksacji, są nieważne, czy bezskuteczne.
Sąd Najwyższy zajął stanowisko opowiadające się za drugą z powyższych opcji. Jednakże treść uchwały mimo wszystko pozostawia pewne wątpliwości, których wyjaśnienie wymagało będzie lektury uzasadnienia tejże uchwały.
W czym jest problem?
Otóż, w przypadku procesów konsumenckich omawiana kwestia wydaje się być w zasadzie drugorzędna. Uznanie bowiem postanowienia indeksacyjnego za niewiążące prowadzi do tego samego skutku, co uznanie go za nieważne. Umowa dotknięta takimi postanowieniami nie może być utrzymana w mocy, a świadczenia konsumenta na rzecz banku stanowią bezpodstawne wzbogacenie tego drugiego.
Przedmiotową materią zajmował się m.in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 września 2020 r. III CZP
87/19.
Ustalenie nieważności postanowień indeksacyjnych ma natomiast istotne znaczenia w sprawach kredytów
zaciągniętych przez przedsiębiorców.
Przedsiębiorcy nie mogą bowiem poszukiwać ochrony prawnej w instytucji klauzul niedozwolonych. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorcom nie przysługuje żadne ochrona prawna.
Jeżeli zatem powyższa uchwała, w świetle jej przyszłego uzasadnienia, oznaczała będzie, że klauzule indeksacyjne w umowach z przedsiębiorcami mogą i powinny być oceniane w świetle nieważności (art. 58 k.c. w z zw. z art. 353[1] k.c.), orzeczenia to stanie się kolejną silną podstawą do wzruszenia takich umów przed sądem, co obecnie nie jest dla sądów jednoznaczne.
O pozycji przedsiębiorcy w sporze z bankiem na tle umowy kredytu frankowego pisaliśmy tu.
Warto poczekać
Rozwój orzecznictwa frankowego jest bardzo dynamiczny, zatem warto poczekać na uzasadnienie ww. uchwały. Sąd Najwyższy zdaje się konsekwentnie przyjmować stanowisko sprzyjające kredytobiorcom. To pozwala mieć nadzieję, że i sądy powszechne w końcu dostrzegą konieczność udzielenia ochrony wszystkim pokrzywdzonym przez nieuczciwe umowy bankowe. W tym gronie szansę mają znaleźć się również przedsiębiorcy.
