Miło mi podzielić się kolejną dobrą informacją o wygranej naszego klienta z Bankiem BPH (kredyt dawnego GE Mony Banku) w sprawie nieważności umowy kredytu CHF.
W wyroku z dnia 6 października 2022 r. V ACa 189/22 Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił w całości apelację banku od wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytu frankowego oraz zasądzającego na rzecz kredytobiorcy zwrotu wszystkich uiszczonych przez niego kwot na poczet spłaty kredytu.
Zarzut zatrzymania
W sprawie tej bank na etapie apelacyjnym podniósł zarzut zatrzymania, domagając się uprawnienia go przez sąd do wstrzymania się z zapłatą zasądzonych kwot do czasu zaoferowania spłaty przez kredytobiorcę otrzymanego kapitału.
Nasz stanowisko sprzeciwiało się uwzględnieniu tego zarzutu z kilku niezależnych od siebie przyczyn, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił.
Po pierwsze, naszym zdaniem, znajdującym oparcie w orzecznictwie (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21.2.2022 r. I ACa 103/21), umowa kredytu nie jest umową wzajemną, w związku z czym zarzut zatrzymania nie przysługuje bankowi co do zasady.
Po drugie, procesowy zarzut zatrzymania ze strony banku, o ile został poprzedzony materialnoprawnym zarzutem zgłoszonym w osobnym piśmie skierowanym do kredytobiorcy, nie został dodatkowo poprzedzony wezwaniem kredytobiorcy do zapłaty. Takie wezwanie zaś musi poprzedzać zgłoszenie zarzutu zatrzymania, gdyż jego skuteczność zależy od wymagalności roszczenia, a ta może powstać najwcześniej po wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty. Taki pogląd również zdaje się ugruntowywać w orzecznictwie (patrz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 11.1.2022 r. I ACa 601/20).
Po trzecie wreszcie, zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzut zatrzymania nie mógł zostać uwzględniony również z uwagi na to, że zarówno oświadczenie materialnoprawne banku, jak i procesowe, zostały sformułowane w sposób warunkowy („na wypadek uznania umowy kredytu za nieważną”). W tym zakresie orzecznictwo również zdążyło się już wypowiedzieć (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 14.12.2021 r. I ACa 547/21).
Kształtowanie orzecznictwa
Warto jednak wskazać, że przed Sądem Najwyższym toczy się obecnie postępowanie III CZP 85/21 w przedmiocie następujących pytań prawnych:
1. czy umowa kredytu ma charakter umowy wzajemnej w świetle regulacji art. 497 k.c. w zw. z art. 496 k.c.?
w przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze:
2. czy skuteczny będzie zarzut zatrzymania złożony przez pełnomocnika procesowego strony w piśmie procesowym doręczonym pełnomocnikowi drugiej strony jeżeli obaj pełnomocnicy korzystają z zakresu umocowania objętego zakresem wskazanym w dyspozycji art. 91 k.p.c.? oraz
3. czy skuteczne będzie złożenie zarzutu zatrzymania jako zarzutu ewentualnego, tj. na wypadek stwierdzenia nieważności umowy?
Tematem zarzutu zatrzymania ma się również zająć TSUE, do którego z pytaniem prawnym w tym zakresie zwrócił się Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie I C 2210/20. Trybunał Sprawiedliwości powinien zatem udzieli odpowiedzi na pytanie:
– czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że przywołane przepisy ze względu na zasadę braku związania konsumenta nieuczciwymi warunkami umownymi (art. 6 ust. 1 dyrektywy) oraz zasadę skutecznej ochrony konsumenta (art. 7 ust. 1 dyrektywy) sprzeciwiają się orzecznictwu krajowemu zezwalającemu na odsunięcie w czasie możliwości realizacji przez konsumenta skutków restytucyjnych związanych ze stwierdzeniem nieuczciwego charakteru warunku znajdującego się w umowie zawartej z konsumentem przez przedsiębiorcę przez zastrzeżenie, że spełnienie świadczenia zasądzonego od przedsiębiorcy na rzecz konsumenta powinno nastąpić za jednoczesnym zaofiarowaniem przez konsumenta zwrotu świadczenia otrzymanego od przedsiębiorcy przez konsumenta albo zabezpieczeniem roszczenia przedsiębiorcy o zwrot tego świadczenia?
Co dalej?
Wobec powyższego, póki nie wypowie się Sąd Najwyższy oraz TSUE, nadal należy spodziewać się istniejących rozbieżności w orzecznictwie co do możliwości posługiwania się przez bank zarzutem zatrzymania.
Na koniec warto także wskazać, że w omawianej sprawie Sąd Apelacyjny w Gdańsku przychylił się do stanowiska, że nie jest dopuszczalnym częściowe eliminowanie fragmentów postanowień abuzywnych w celu uchronienia umowy przed upadkiem, jaki to pogląd wynika również niedawnego wyroku TSUE w połączonych sprawach od C-80/22 do C-82/22.
